حکیم سید اسماعیل جرجانی در کتاب اغراض‌الطبیه درباره اعراض نفسانی یا حالات روحی و روانی می‌گوید: "اعراض نفسانی, شادی, غم, خشم, لذت, ایمنی, ترس, خجالت, اندیشه کارهای مهم, امید و نومیدی است و هر یک را اندر تن مردم اثری ظاهر است".
این بدین معنی است که مزاج انسان به شدت از حالات روانی تأثیر می‌پذیرد؛ برخی از این حالات با سرعت بسیار زیاد و برخی با سرعت کمتر مزاج انسان را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
به عنوان مثال خشم، حرارت را به‌طور ناگهانی به بیرون می‌راند در حالی‌که لذت، حرارت را کم‌کم به بیرون می‌راند. ترس، حرارت را به‌طور ناگهانی به داخل می‌راند (چهره سفید می‌شود) ولی اندوه، حرارت را کم‌کم به داخل رانده، در دراز مدت موجب بیماریهای سودایی می‌شود.
- ۹۸/۰۱/۲۱